به نقل از «ایران اکونومیست»

فرماندهی ارزی بانک مرکزی از مرکز مبادله

تاریخ انتشار: ۱۳ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۲۴۴۵۳

هدف اصلی از راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلا، بهره‌گیری از ابزارسازی و نهادی سازی کنترل رفتار نرخ ارز است. در این مسیر با مطالعه نمونه‌های کشورهای مختلف و بومی سازی آن با توجه به وضعیت اقتصاد کشور تلاش شده است تا کمترین آسیب به اقتصاد کشور از ناحیه نرخ ارز وارد شود.

به گزارش ایران اکونومیست، یکی از آسیب‌های اقتصاد ایران به اذعان کارشناسان و اقتصاددانان در کنار چندنرخی بودن قیمت ارز، چندمرجعی بودن اعلام قیمت در سال‌های اخیر بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بازار غیررسمی ارز با اصطلاحاتی چون بازار سبزه میدان، بازار هرات، بازار سلیمانیه در کنار مراجع رسمی اعلام نرخ ارز باعث نوعی آشفتگی و هرج و مرج در تعیین نرخ شده است و در این میان سوءاستفاده کنندگان به نوسانات بازار ارز دامن می‌زدند و در نهایت بخش واقعی اقتصاد از این موضوع بیشترین آسیب را می‌دید. از این رو تعیین مرجعیت قیمتگذاری یکی از اولویت‌های بانک مرکزی در کنار سایر سیاست‌های ثبات‌بخشی به بازار ارز از طریق مرکز مبادله ارز و طلا است.

این مرکز که به عنوان یکی از ابزارهای سیاست تثبیت با هدف کاستن از دامنه نوسانات نرخ ارز راه اندازی شده، بستر لازم را برای پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد برای فعالان اقتصادی فراهم می‌کند و از آن به عنوان بازوی اجرایی بانک مرکزی در پیاده سازی سیاست تثبیت نام برده می‌شود که قرار است آثار عملکرد آن در فضای اقتصاد کشور به تدریج نمودار شود.

هدف اصلی از راه اندازی مرکز مبادله بهره گیری از ابزارسازی و نهادی سازی کنترل رفتار نرخ ارز است. در این مسیر با مطالعه نمونه‌های کشورهای مختلف و بومی سازی آن با توجه به وضعیت اقتصاد کشور تلاش شده است تا کمترین آسیب به اقتصاد کشور از ناحیه نرخ ارز وارد شود.

مرجعیت تعیین قیمت ارز

یکی از کارکردهای کلیدی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، تبدیل شدن به مرجعیت تعیین قیمت است. بانک مرکزی معتقد است که به دلیل نبود مرکزی برای فرماندهی ارزی کشور، بازارهای غیررسمی و واسطه‌گری ارزی، ضربات مهلکی را بر پیکره اقتصاد ایران وارد کرده است. همچنین بانک مرکزی از طریق توسعه فعالیت‌های این مرکز به دنبال استخراج و شناسایی نیازهای واقعی ارزی کشور و حذف درخواست‌های کاذب است. در عین حال، بانک مرکزی از طریق اعمال سیاست‌های خود در نرخ‌گذاری ارزی، عملا به میدان‌داری فضای مجازی و سودجویان از بازار ارز برای همیشه خاتمه خواهد داد.

به بیان دیگر مرکز مبادله ارز وطلای ایران به این سمت می‌رود که بازارهای رسمی ارز در کشور مرجعیت قیمتی داشته باشند؛ یعنی وقتی فعالان اقتصادی، مردم و صاحبنظران می‌خواهند درباره روند قیمتی نرخ ارز صحبت کنند و نسبت به آینده پیش‌بینی داشته باشند، بتوانند به یک مرجع قابل اتکا استناد کنند.

مرکز مبادله ارز با چه مکانیسمی به پیش‌بینی‌پذیر کردن بازار ارز کمک می کند؟

در ذیل آیین‌نامه اجرایی مرکز مبادله ارز و طلای ایران تصمیم‌گیری شده که این مرکز در بازار حواله‌جات ارزی هم نقش موثری داشته باشد. علاوه بر آن، اگر شرایط بازار به سمت ثبات حرکت کند و آرامش نسبی را در بازار ارز داشته باشیم، این امکان وجود دارد که با معرفی ابزارهایی مثل ابزار مشتقه ارز در یک فضای مدیریت شده، بتوانیم پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد را نیز افزایش دهیم.

در حال حاضر، مرکز مبادله ایران از دو قسمت ارز و طلا تشکیل شده است. در گذشته امکان انجام معاملات طلا در یک فضای مدیریت شده وجود نداشت؛ بنابراین مرکز مبادله ایران با هدف ساماندهی بازار طلا به این حوزه نیز ورود می‌کند و در آینده نزدیک معاملات انواع شمش‌ و سکه‌های طلا و حتی ابزارهایی که می‌تواند روی اینها تعریف شود، در این مرکز ایجاد خواهد شد.

نهادسازی برای معاملات ارز و طلا

نهادسازی برای انجام معاملات ارز و طلا در شبکه رسمی ارزی کشور و مرجعیت قیمت در بازار ارز و طلا از طریق نهادسازی و ابزارسازی، ماموریت اصلی مرکز مبادله ارز وطلای ایران است و تبدیل‌شدن به یکی از ارکان برتر بازار ارز و طلا در ایران و کشورهای منطقه، چشم انداز تعیین شده برای این مرکز است.

مرکز مبادله ارز و طلای ایران تلاش می کند تا بسترسازی برای معاملات ارزی (اسکناس و حواله)، فلزات گرانبها (اعم از شمش و سکه) و تامین نیازهای ارزی مردم براساس سرفصلهای مصوب بانک مرکزی مهمترین خدمات ارائه شده در مرکز مبادله ایران باشد و در حال حاضر، این بازار بر معاملات حواله ارز و تخصیص ارز خدماتی تمرکز دارد.

ابزارهای ثبات ساز مرکز مبادله؛ از صندوق تثبیت ارزی تا ابزارهای پوشش ریسک و تامین مالی

در مرکز مبادله ایران سه دسته ابزار را در نظر گرفته شده است ، یک دسته ابزارهای ثبات‌ساز هستند که معروف‌ترین آنها صندوق تثبیت ارزی است که نمونه آن را در چین، روسیه، آمریکا و سایر کشورها وجود دارد ، وظیفه این ابزارها نیز هموارسازی نوسانات است و دخالتی در روند اصلی نرخ ارز ندارد. روند اصلی نرخ ارز متاثر از متغیرهای کلان اقتصادی مثل نرخ رشد نقدینگی، رشد اقتصادی و تورم است؛ اما به کمک صندوق تثبیت، نوسانات کنترل خواهد شد تا افت و خیزهای سنگینی در نرخ ارز حادث نشود.

دسته دوم از ابزارها، ابزارهای پوشش ریسک هستند، هدف این ابزارها این است که فضای قابل پیش‌بینی را به فعالان اقتصادی ارائه کنند و از طرفی زمینه پوشش ریسک نرخ ارز نیز فراهم شود که می‌توان به سواپ و قراردادهای آتی ارز یا فیوچرز اشاره کرد. در ابتدا این ابزارها برای فعالان عمده نظام اقتصادی شامل بانک‌ها و صرافی‌ها ایجاد می‌شوند و به تدریج سایر فعالان اقتصادی و عموم مردم نیز می‌توانند از آن برای پوشش ریسک استفاده کنند.

دسته سوم ابزارها، ابزارهای تامین مالی است. در کشور بسیاری از پروژه‌های سود ده و قابل توجیه به لحاظ اقتصادی وجود دارد که ایجاد آنها می‌تواند علاوه بر اینکه رشد اقتصادی را تسریع کند، زمینه افرایش درآمدهای آتی ارزی را هم ایجاد خواهد کرد؛ البته در حال حاضر این ابزارها را در مرکز مبادله فعال نیست اما ولی در سطوح خُرد بحث تامین مالی ارزی جمعی در این مرکز پیگیری می شود .

پذیره نویسی اوراق مرابحه ارزی

هم اکنون شرکت‌های دانش‌بنیانی وجود دارند که برای خرید لیسانس یا واردات قطعه و ... نیازمند ارقامی زیر یک میلیون دلار هستند و باید برای تامین این نیاز ابزارهای لازم ایجاد شود تا فایناس ارزی این نیاز محقق شود. در همین زمینه دستورالعمل اجرایی انتشار و عرضه اوراق مرابحه ارزی نهایی و پذیره نویسی اولین اوراق مرابحه ارزی کشور از در مرکز مبادله ایران اغاز شده است. هدف از انتشار این اوراق، تامین مالی پروژه‌های صنایعی است که دارای درآمدهای قطعی ارزی هستند که می‌توان به صنایع پتروشیمی و پالایشی و فلزات اساسی اشاره کرد که برای طرح‌های توسعه نیازمند منابع ارزی هستند و این اوراق برای تامین مالی ارزی این شرکت‌ها طراحی شده است.

روز گذشته با پیگیری ‎بانک مرکزی و در راستای تامین مالی ارزی طرح‌های بزرگ اقتصادی کشور، عرضه نخستین ‎اوراق مرابحه ارزی کشور در مرکز مبادله ارز و طلای ایران رونمایی و عملیاتی شد؛ در مرحله اول ۱۰۰ میلیون یورو از این اوراق برای تامین مالی ارزی شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس با موفقیت عرضه شد.

چشم انداز پیش رو

برای مرکز مبادله ارز وطلای ایران در چشم انداز میان مدت و بلند اهداف خاصی طراحی شده است به طوری که در بخش ارز تلاش می‌کند تا مبادلات مربوط به اسکناس ارز و حواله‌جات ارزی را به ذیل یک بازار ساختارمند و کارا هدایت کند تا کشف نرخ در این بازار مورد وفاق اکثریت فعالان اقتصادی و مردم باشد و عمده نیازها با این نرخ پاسخ داده شود.

در بازار حواله‌جات ارزی پیش از این بازاری برای کشف نرخ حواله نداشت؛ تلاش مرکزی مبادله ارز و طلای ایران براین امر متمرکز شده است تا فرآیند کشف نرخ با مکانیسم‌های بازار صورت بگیرد. کشف نرخ صحیح در بازار حواله‌جات ارزی هم انگیزه صادرات و هم انگیزه بازگرداندن ارز صادراتی به چرخه رسمی ارز کشور را افزایش می‌دهد و پس از مدتی عمده صادرکنندگان در کوتاه‌ترین زمان ارز حاصل از صادرات را به کشور باز می‌گردانند.

طراحی نقشه کامل بازار ارز و طلا از دیگر اهداف مرکز مبادله ارز و طلای ایران است که این نقشه در قالب بازار مبادله ارز و طلای ایران شکل خواهد گرفت. همچنین در کنار بازار ارز، در بحث طلا هم بانک مرکزی پیش از این حضوری در بازار طلا و سکه طلا نداشت، در حالی که طلا از دهه‌های گذشته یک متغیر مهم اقتصادی بوده و همه خانوارهای ایرانی و فعالان اقتصادی بخشی از پس‌انداز خود را به شکل طلا نگهداری می‌کنند؛ بنابراین قرار است مرکز مبادله ارز و طلای ایران در بحث خرید و فروش شمش طلا و سکه و ابزارهای مبتنی بر طلا و سکه نیز نقش ایفا کند و از ارائه نرخ‌هایی که در بازار طلا و سکه کشف می‌شود و بعضا با فضای واقعی اقتصاد کشور همخوانی ندارد، جلوگیری خواهد شد.

در مجموع باید گفت که تبدیل مرکز مبادله به یک بازار شفاف در اقتصاد و مرجعیت یافتن نرخ این مرکز هدف نهایی راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران است ضمن اینکه تا زمانی که عمده نیازهای بازار ارز از این مرکز تامین می‌شود، طبیعتا کمک خواهد کرد تا این مرکز مرجعیت پیدا کند، چرا که اغلب نیازهای کلان و خرد مصرف‌کنندگان را تامین می‌کند.

  منبع: خبرگزاری ایرنا

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: مرکز مبادله ارز و طلای ایران مرکز مبادله ارز و طلا مرکز مبادله ایران اوراق مرابحه ارزی تامین مالی ارزی فعالان اقتصادی مرکز مبادله حواله جات ارزی اقتصاد کشور بانک مرکزی راه اندازی ارزی کشور پوشش ریسک بازار ارز طلا و سکه پیش بینی رسمی ارز نرخ ارز کشف نرخ

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۲۴۴۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بورس و مرکز مبادله؛ ۲ نهاد با شرح وظایف کاملا متفاوت

امتداد - مرکز مبادله بورس نیست و صرفا بستری برای انجام تعهدات و وظایف بانک مرکزی در حوزه ارز و طلا است.

به گزارش پایگاه خبری امتداد ،  از سالیان گذشته و در نبود یک مرکز برای انجام معاملات ارز و طلا، شاهد مرجعیت بازار‌های غیررسمی در تعیین نرخ ارز، طلا و سکه طلا بوده‌ایم. در مواقع افزایش ریسک‌های سیاسی و اخبار منفی، دلالان تلاش جدی می‌کردند که با پررنگ کردن اخبار منفی و شایعه‌پراکنی، نرخ ارز را به سطوح بالا افزایش دهند؛ در مواردی با انجام چند معامله خرد و کم‌حجم و به صورت مصنوعی، نرخ ارز در یک روز، هزار تا دو هزار تومان افزایش می‌یافت و اخبار این رشد قیمتی با شدت بیشتری به بازار مخابره می‌شد. این رشد‌های مصنوعی از آنجا اهمیت داشت که با رشد قیمت ارز، همه فعالان اقتصادی و عموم مردم نگران شده و معاملات انواع کالا‌ها متوقف یا با افزایش قیمت‌های قابل توجه انجام می‌شد و همین امر، انتظارات تورمی را افزایش می‌داد. برای مقابله با اثرات سوء چنین چرخه ویرانگری، بانک مرکزی به‌عنوان متولی و سیاست‌گذار نظام پولی و ارزی کشور و با هدف مدیریت عرضه و تقاضای واقعی در بازار ارز، اقدام به تاسیس و راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران در سال ۱۴۰۱ کرد. این مرکز محلی برای انجام معاملات ارز، طلا و ابزار‌های مبتنی بر آنهاست، ایجاد بستری برای انجام معاملات ارز در قوانین و مقررات بالادستی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. به همین منظور، قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ابلاغیِ سال ۱۴۰۲ کمک به حفظ و ارتقای ارزش پول ملی را از اهداف پنج‌گانه بانک مرکزی به حساب آورده است که خرید و فروش طلا و ارز با هدف مدیریت بازار و حفظ ارزش ذخایر بین‏‌المللی کشور و ایجاد و توسعه بازار‌های متشکل ارز و رمز‌پول‌های مجاز از اختیارات این نهاد جهت نیل به هدف حفظ ارزش پول ملی عنوان شده است.

نهادسازی برای انجام معاملات ارز و طلا کجا باید انجام شود؟

در همین رابطه مرجعیت رسمی قیمت در بازار ارز و طلا، نهادسازی برای انجام معاملات ارز و طلا در شبکه رسمی و تحت نظارت بانک مرکزی، ابزارسازی در بازار‌های ارز و طلا در شبکه رسمی و تحت نظارت بانک مرکزی و تامین حداکثری نیاز‌های واقعی ارز را می‌توان از کارکرد‌های مرکز مبادله ارز و طلای ایران به حساب آورد. شاید در نگاه اول، مرکز مبادله ارز و طلای ایران شباهت بالایی به بورس‌های کشور مانند بورس اوراق بهادار تهران، بورس کالای ایران یا بورس انرژی ایران، داشته باشد، با این حال بررسی فرایند‌های معاملاتی این مرکز و اهداف ایجاد آن نشان می‌دهد که این مرکز دارای ماهیتی متفاوت با بورس‌های معمول است. اصلی‌ترین کارکرد بورس تامین منابع مالی جهت انجام پروژه‌های بلندمدت در اقتصاد یک کشور است که در نیل به این هدف از مهمترین ابزار خود یعنی ایجاد جذابیت برای انجام معاملات توسط سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان بهره می‌برد. این بدان معناست که امکان تامین مالی در بورس‌ها در شرایطی که امکان انجام انواع معاملات سرمایه‌گذارانه و سفته‌بازانه برای عموم مردم و فعالان اقتصادی فراهم نباشد، وجود ندارد. ولی مرکز مبادله ارز و طلای ایران با هدف تامین ارز و طلای کافی برای پاسخگویی به نیاز‌های واقعی شکل گرفته است که این هدف ناشی از اهمیت بالای تامین ارز برای تداوم تولیدات صنایع مختلف و همچنین اهمیت بالای تامین ارز کافی و به‌موقع در واردات کالا‌های اساسی و سرمایه‌ای در اقتصاد کشور است و در پیگیری این موضوع، توجه به نیاز‌های سرمایه‌گذارانه و سفته‌بازانه نسبت به ارز و طلا برای بانک مرکزی دارای اهمیت نیست.

تفاوت اوراق بورسی و اوراق ارزی؛ وظایف بورس و بانک مرکزی چیست؟

بنابراین هیچ یک از اهداف، ابزار‌های قابل معامله و فرایند‌های معاملاتی مرکز مبادله ایران به اهداف و کارکرد‌ها و فرایند‌های معاملاتی بورس‌ها شباهت ندارد. از طرفی ماهیت معاملات بورس و کارکرد‌های این نهاد دارای همبستگی بالایی با مشارکت عموم مردم در خرید و فروش انواع اوراق بهادار است، به‌گونه‌ای که افزایش مشارکت عموم مردم در معاملات بورس‌ها متضمن بهبود کارایی فرایند‌های بورس در تامین مالی و سرمایه‌گذاری خواهد بود که همین موضوع سبب ایجاد نظام حقوقی مجزا همچون قانون بازار اوراق بهادار و قانون توسعه ابزار‌ها و نهاد‌های مالی جدید شده است. این درحالی است که ماهیت معاملات ارز و طلا در مرکز مبادله ایران، پاسخگویی به نیاز‌های رسمی و قانونی ارز و طلا در کشور با هدف تامین کافی ارز برای واردات کالا‌های موردنیاز کشور بوده و در پاسخگویی به نیاز‌های واقعی ارزی کشور است، مثلا وقتی در مرکز مبادله ایران اوراق مرابحه ارزی در سال ۱۴۰۲ منتشر شد به ظاهر این ذهنیت بوجود آمد که اوراق بورسی منتشر شده است، در حالی که این اوراق اولا مبتنی بر دارایی دلاری بود و ثانیا به اصطلاح بازار اولیه بود که بازار ثانویه هم ندارد. توجه کنیم که در بورس صرفا دارایی ریالی، قابل عرضه و معامله است و به‌طور خودکار هر اوراق ارزی ذیل مدیریت بانک مرکزی قرار می‌گیرد.

در حوزه طلا هم مرکز مبادله ارز و طلای ایران که از اواخر سال ۱۴۰۲ مکانیسم فروش طلای رفع تعهد ارزی صادرکنندگان را آغاز کرده است، صرفا طلایی را که صادرکنندگان کالا‌ها و خدمات برای رفع تعهد ارزی وارد کشور کرده اند در یک بستر شفاف و کارآمد به فروش می‌رساند و از جهت شکلی و ماهوی کاملا متفاوت از مکانیسم‌های بورسی است.

‌عرضه طلا در بورس و مرکز مبادله ارز و طلای ایران متفاوت است؟

‌در حراج شمش طلای مرکز مبادله صرفا قطعات یک کیلوگرمی شمش طلا به حراج گذاشته می‌شود در حالی که در جایی مثل صندوق‌های طلای بورس کالا اوراق مبتنی بر یک‌دهم گرم طلا داد و ستد می‌شود؛ همچنین در حراج شمش طلای مرکز مبادله، خریداران هم صرفا قطعات یک کیلوگرمی خرید می‌کنند. مرکز مبادله بورس نیست و صرفا بستری است برای انجام تعهدات و وظایف بانک مرکزی در حوزه ارز و طلا و محلی است که بخش‌های واقعی عرضه‌کننده و تقاضا‌کننده ارز و طلا در یک مکانیسم شفاف به مبادله می‌پردازند.

برچسب ها :

این مطلب بدون برچسب می باشد.